Tomografia komputerowa– czy każdemu można ją wykonać? Czy jest bezpieczna? Nie zaszkodzi nerkom lub tarczycy? Czy ja mogę się tak naświetlać? To pytania, które często nurtują pacjentów.
Co to jest tomografia komputerowa?
Tomografia komputerowa polega na skanowaniu promieniami RTG i uzyskiwaniu obrazów przekrojów ciała po ich komputerowym przetworzeniu. Dzięki niej lekarz widzi jakby pacjent został pokrojony na plasterki, dzięki czemu może zajrzeć do środka organizmu w sposób nieinwazyjny.
Jak przygotować się do tomografii komputerowej?
Zaleca się przyjść na czczo na pewno gdy badamy narządy jamy brzusznej i / lub miednicy mniejszej oraz na wszelki wypadek bo być może lekarz zadecyduje o podaniu kontrastu. Co znaczy “na czczo”? Przez 6 godzin przed badaniem należy powstrzymać się od jedzenia oraz napojów mlecznych, kawy i mocnej herbaty. Jeśli sytuacja tego wymaga można wypić niedużą ilość czystej wody (np. szklankę) najpóźniej do 2 godzin przed. Odradza się palenie papierosów w dniu badania. Korzystne będzie dostarczenie dokumentacji medycznej, jeśli takowa istnieje, np. starszych wyników badań tomografii, usg, wypisów ze szpitala. Jeśli pacjent przyjmuje metforminę, a ma mieć przeprowadzone badanie z kontrastem, zaleca się wstrzymanie leku (lub zamianę na insulinę jeśli jest to potrzebne u osób z cukrzycą), na 48 godzin i powrót do niego po kolejnych 48 godzinach.
Osoba poddawana badaniu będzie musiała wstrzymać oddech na kilkanaście sekund w jego trakcie (jeśli to kłopot dla pacjenta, sugeruje się nawet ćwiczenia zatrzymywania oddechu przez kilka poprzedzających dni).
Uwaga :
Jeśli ma zostać podany kontrast, należy przynieść ze sobą aktualne wyniki badań kreatyniny a także TSH.
Kontrast w tomografii komputerowej.
Istnieją dwa rodzaje kontrastów- jonowe i niejonowe (o małej osmolalności). Te drugie powodują mniej działań niepożądanych. Zależnie od narządu, który oceniamy, zalecane mogą być jedne albo drugie. Stosuje się je w postaci podawanego dożylnie środka cieniującego z wysoką zawartością jodu. Wysoka oznacza powyżej 350mg/ml , zaś podawane ilości to przeważnie 130 – 150ml preparatu. Ich celem jest pochłanianie promieniowania rentgenowskiego dla dokładniejszego zobrazowania odpowiednich struktur organizmu. Dla porównania, dobowe zalecane dawki jodu wahają się (w zależności od sytuacji) między 150-250 mikrogramów. Tymczasem w takiej ilości kontrastu zawarte będzie ponad 50 tysięcy miligramów ! Nie bójcie się jednak, ponieważ u osoby zdrowej, z wydolnymi nerkami, jednorazowy “strzał” z takiej ilości jodu nie będzie miał niekorzystnego działania a organizm poradzi sobie z jego wydaleniem.
Powikłania tomografii komputerowej.
Nie ma zabiegu bez powikłań, nawet zwykłe pobranie krwi może zakończyć się dużym siniakiem, zakażeniem albo, w ekstremalnej sytuacji, zgonem. Na szczęście taki nieszczęśliwy zbieg okoliczności zdarza się nadzwyczaj rzadko (prawie jak trafienie w totka). Niemniej jednak trzeba go mieć na uwadze i zastosować wszelkie środki prewencji by do tego nie dopuścić. Także tomografia w stu procentach bezpowikłaniowa nie jest. Łagodne objawy niepożądane występują w około 10%, natomiast te ciężkie w 0,2% (kontrasty jonowe) i 0,04% (kontrasty niejonowe).
Jakie są przeciwwskazania do tomografii (CT)?
Brak współpracy pacjenta albo niemożności wstrzymania oddechu w czasie niektórych badań CT, albo brak możliwości pozostania w pozycji leżącej,na przykład z powodu duszności. Gdy ma zostać podany kontrast przeciwwskazaniem będzie spożyty posiłek, znacznego stopnia niewydolność nerek, niewyrównana nadczynność tarczycy, a także uczulenie na kontrast i jod. Ciąża jest przeciwwskazaniem do CT! Nieważne, czy z kontrastem, czy też bez. Chodzi o to, że podczas tomografii dawka promieniowania rentgenowskiego jest wielokrotnie wyższa niż przy zwykłym zdjęciu RTG. Łatwiej więc spowodować ewentualne wady rozwojowe (w zależności od stanu zaawansowania ciąży, dawki promieniowania, okolicy badanej), bo dziecko jest bardziej promieniowrażliwe. Oczywiście gdy chcemy np.zbadać głowę, używamy osłon na tułów, tarczycę, gonady itd. Staramy się wiec minimalizować ryzyko.
Czy kontrast może zaszkodzić nerkom? Co jeśli mam niewydolność nerek?
Istnieje ryzyko nefropatii kontrastowej. Może się ona pojawić od 10-20% badanych. Osoby szczególnie narażone na ryzyko to pacjenci z już upośledzoną czynnością nerek, cukrzycą, odwodnieniem lub z niewydolnością serca. Ryzyko wzrasta także gdy musimy z jakiegoś powodu wykonać kolejne badanie z kontrastem “pod rząd” to znaczy w ciągu 48h. Podręczniki nie wymieniają jeszcze jednej , moim zdaniem ważnej grupy pacjentów z podwyższonym ryzykiem, a mianowicie osób z jedną nerką lub wrodzonymi wadami nerek. Objawem nefropatii kontrastowej jest podwyższenie stężenie kreatyniny w surowicy krwi. Powinno ono ulec normalizacji po 3 do 5 dni od badania. To powikłanie przedłuża czas pobytu w szpitalu i zwiększa ryzyko zgonu.
Jak się zabezpieczyć przed nefropatią kontrastową?
O tym przeczytacie w kolejnym poście. Tam też zabrałam wszystko na jednym obrazku 🙂
Pingback: Jak się uchronić przed nefropatią (uszkodzeniem nerek) po podaniu kontrastu jodowego? - DoktorMagda