Jak myślicie? Zły gluten jest? Czy to pytanie przewrotne?

Zaplanowałam w najbliższym czasie kilka wpisów o glutenie. To pierwszy z nich, siłą rzeczy, będą tu również podstawy, które część z Was zapewne dobrze zna.

Co to jest gluten?

Jest to mieszanina białek roślinnych występujących w zbożach. W pszenicy będzie to gliadyna, w życie sekalina, a w jęczmieniu hordeina. Pewien konkretny fragment ich cząsteczek może odpowiadać za aktywację układu odpornościowego. Jest to glutamina połączona z proliną (łącznie 33 aminokwasy). Fragment ten jest oporny na działanie soku żołądkowego i enzymów trawiennych. W jelicie to on właśnie stymuluje reakcję zapalną której efektem będzie zanik kosmków śluzówki jelita cienkiego.

Celiakia. Co to jest celiakia?

Jest to autoimmunologiczna choroba jelita cienkiego. Polega na trwałej nietolerancji glutenu, co skutkuje, jak wspomniałam powyżej, uszkodzeniem śluzówki jelita. Występuje u osób predysponowanych genetycznie (antygeny HLA-DQ2 albo rzadsze, DQ8). Może ujawniać się w każdym wieku, ale zdecydowanie najczęściej w wieku dziecięcym.

Jak często występuje celiakia?

Oszacowano, że bezobjawowa celiakia to 1:100 do 1:300, objawowa 1: 3345. Dwukrotnie częściej u kobiet. Są takie schorzenia, które predysponują do jej wystąpienia. Mam tu na myśli inne choroby autoimmunologiczne, jak zapalenie tarczycy, cukrzyca typu 1, niedobór IgA, jak również zespoły wrodzone- Downa, Turnera i Williamsa. Warto pamiętać, że we wspomnianych grupach nie dość, że powinny być wykonane badania w kierunku celiakii, to ponadto sugeruje się ich powtarzanie co kilka lat.

Jak diagnozujemy celiakię?

Skoro jest to choroba autoimmunologiczna, muszą istnieć przeciwciała, które będą atakować jelito. Aby je stwierdzić, wykonujemy testy serologiczne na przeciwciała przeciwendomyzjalne i przeciw transglutaminazie tkankowej, w klasach IgA i IgG. Ponadto zaleca się wykonanie biopsji jelita cienkiego (mikroskopowo stwierdza się tam zmiany zanikowe oraz zapalne, czyli efekty działania przeciwciał).

Czy można się pomylić w diagnozie?

Zdarza się, że wspomniane zmiany zanikowo-zapalne powodują inne czynniki. Do nich należą anorexia, radioterapia, niedożywienie, niedobory odporności, zakażenia wirusowe i bakteryjne, choroba Whipplea, zespół rozrostu bakteryjnego, choroba Leśniowskiego-Crohna. Pomocne będą wówczas wywiad z pacjentem oraz badania przeciwciał.

Jakie objawy mogą sugerować celiakię?

Najbardziej typowe są symptomy z zakresu przewodu pokarmowego lecz u dorosłych często właśnie one nie występują lub są miernie nasilone. Są to- biegunka przewlekła, bóle brzucha, wymioty, czasem zaparcia, niedożywienie, chudnięcie, objawy sugerujące jelito drażliwe, nawracające afty jamy ustnej, stłuszczeniowe zapalenie wątroby. Natomiast z innych narządów wystąpić mogą- niedokrwistość, zapalenie opryszczkowe skóry, osłabienie mięśniowe, tężyczka, migrena, depresja, oraz rzadsze- opóźnienie dojrzewania płciowego, zanik szkliwa, niski wzrost, padaczka czy ataksja. Pamietam swojego pierwszego pacjenta u którego zdiagnozowałam tę chorobę- bardzo szczupły dwudziestokilkulatek, który zgłosił się do diagnostyki stanów podgorączkowch. Poza niewielkim niedoborem żelaza nie miał żadnych więcej dolegliwości…

Jakie nieprawidłowości w badaniach występują w celiakii?

Wymieniłam już niedokrwistość (przeważnie z niedoboru żelaza), oraz niedobory kwasu foliowego, witaminy B12, wapnia i witaminy D3. Ponadto pojawić się może nadpłytkowość, zaburzenia krzepnięcia, niskie stężenia albumin, podwyższone parametry wątrobowe.

Ale temat glutenu dotyczy nie tylko chorych na celiakię… Zapraszam na kolejne wpisy! Co ma gluten do Hashimoto? A co do cukrzycy?

Zobacz też: Chcesz uniknąć cukrzycy? Jedz gluten!