Insulinooporność, metformina i choroby tarczycy?
Metformina jest jednym z najczęściej przepisywanych leków przeciwcukrzycowych. Zaleca się ją nie tylko w cukrzycy typu drugiego, także schorzenia jak zespół jajników policystycznych czy insulinooporność nierzadko są leczone tym preparatem. Nie wszyscy jednak wiedzą, że pojawiały się obserwacje, iż może modyfikować gospodarkę hormonalną tarczycy.
Podawanie metforminy a wyniki hormonów tarczycy
W badaniu przeprowadzonym na małej grupie otyłych osób, chorych na cukrzycę z niedoczynnością tarczycy, leczonych zastępczo tyroksyną, testowano wpływ stosowanej metforminy na preparaty tarczycowe. Okazało się, że krótkotrwałe podawanie metforminy wiąże się ze znacznym zmniejszeniem TSH. Ponadto nieznacznie wzrastało też FT4. Po zaprzestaniu terapii metforminą parametry tarczycowe powracały do wartości wyjściowych.
W innym badaniu, przeprowadzonym na 4 pacjentach z niedoczynnością tarczycy również badano wspomniany efekt. Wykazano obniżenie TSH w czasie przyjmowania metforminy. Uznano, że nie wynika ono z pogorszenia wchłaniania hormonów tarczycy lecz nie ustalono przyczyny tego zjawiska. Rozważano, czy metformina mogła zmienić powinowactwo lub liczbę receptorów hormonów tarczycy lub wywołać aktywację receptora TSH. Przyczyną mogłaby również być redukcja masy ciała (i na skutek tego obniżenie TSH), ale kolejne badania tego związku nie wykazały.
Po przeanalizowaniu dostępnych badań, większość dowodów sugeruje, że terapia metforminą skutkuje niewielkim obniżeniem poziomu TSH u pacjentów z cukrzycą i / lub PCOS z zaburzeniami tarczycy. Natomiast poziomy hormonów tarczycy pozostają niezmienione. Zjawisko dotyczy osób z jawnymi lub subklinicznymi zaburzeniami czynności tarczycy. Co ciekawe, wspomniany efekt nie występuje u osób w stanie eutyreozy (prawidłowo działającej tarczycy).
Metformina w chorobach tarczycy
Rozważano metforminę jako preparat wspomagający u osób po leczeniu raka tarczycy, gdzie pożądanym efektem jest właśnie obniżenie TSH. Z jednej strony wykazano, że metformina ma właściwości antymitogenne (korzystne) przeciwko różnym typom raka tarczycy. Jednak dowody doświadczalne. Z drugiej strony- istnieją podejrzenia, że po podaniu tego leku pojawia się ryzyko zmniejszonej skuteczności leczenia jodem radioaktywnym w zróżnicowanym raku tarczycy (jest to terapia stosowana już PO przeprowadzeniu operacji raka).
Osobnym tematem jest obserwacja, że u pacjentów z cukrzycą typu 2 nowo rozpoznana niedoczynność tarczycy była istotnie i bezpośrednio związana nie tylko z autoimmunizacją tarczycy. Łączono ją także z obecnością makroangiopatii i leczeniem metforminą.
Choroby tarczycy a cukrzyca typu drugiego, insulinooporność i metformina
Stwierdzono, że niedoczynność i nadczynność tarczycy występują częściej u pacjentów z cukrzycą typu 2. Wiemy również, że hormony tarczycy mają wpływ również na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów czyli także na kontrole cukru w cukrzycy typu 2. Natomiast w obowiązujących wytycznych nie jest doprecyzowane jak, co i jak często kontrolować. Nadczynność tarczycy może nasilać stan przedcukrzycowy lub powikłania cukrzycowe i sprzyjać hiperglikemii u takich pacjentów. Z kolei cukrzyca wpływa na hormony tarczycy. Między innymi upośledza konwersję T4 do T3. Źle leczona cukrzyca typu 2 (ct2) może sprzyjać takim zaburzeniom jak insulinooporność, hiperinsulinemia. Może także działać jako czynnik wolotwórczy (sprzyjać proliferacji tkanki tarczycowej, jej powiększaniu się i powstawaniu guzków). Uważa się, że metformina może być korzystna u pacjentów z oboma schorzeniami (cukrzyca i tarczyca). Natomiast inne leki przeciwcukrzycowe już niekoniecznie. Z drugiej strony, leki przeciwtarczycowe (metimazol) mogą pogarszać kontrolę glikemii u cukrzyków.
Pacjenci z cukrzycą typu 2 powinni być kontrolowani także pod kątem schorzeń tarczycy. I odwrotnie, chorzy na patologie tarczycy powinni zwracać większą uwagę na wyrównanie glikemii.
Czy zaburzenia hormonów tarczycy są częste w cukrzycy?
Ustalono, że wśród osób z ct2 zaburzenia tarczycy mogą występować nawet u 23,5% osób! To właściwie co czwarty cukrzyk! Najczęściej, nieco ponad 10% występuje subkliniczna niedoczynność tarczycy, oraz jawna niedoczynność tarczycy (6%). W porównaniu z tą grupą, zaburzenia tarczycy u osób bez cukrzycy stwierdza się u znacznie mniejszego odsetka badanych. Jest to jedynie u 12%, (subkliniczna niedoczynność niecałe 6%, jawna 3,5%). Czyli o ponad połowę mniej. Szczególnie wysokie ryzyko zaburzeń funkcji tarczycy wykazano u osób, które charakteryzują się:
- płcią żeńską
- wywiadem rodzinnym chorób tarczycy
- wiekiem
- gorszą kontrolą glikemii
- nadwagą lub otyłością
Są to czynniki predysponujące. Natomiast moim zdaniem warto przeglądowo kontrolować parametry tarczycowe szczególnie u osób z ct2, nawet dobrze wyrównaną. Najlepiej, aby oprócz standardowego TSH, oznaczać również FT3 i FT4, a jeśli zaistnieje taka potrzeba, także przeciwciała tarczycowe i usg tarczycy.
Uważa się, że wczesne leczenie zaburzeń tarczycy u chorych na cukrzycę typu 2 pomoże uniknąć powikłań i zmniejszyć zachorowalność i śmiertelność z powodu zarówno cukrzycy jak i chorób tarczycy.
O tym jakie i ja często przeprowadzać badania, jak je interpretować, znajdziecie w moich starszych wpisach na temat tarczycy oraz normach TSH. Wpisując w lupkę hasła: insulinooporność i metformina znajdziesz wiele ciekawostek na ten temat 🙂
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
