Zmęczenie jest głównym lub wtórnym powodem 10-20% wszystkich konsultacji u lekarza pierwszego kontaktu.
Zmęczenie może wynikać z szerokiego spektrum chorób. Może również wynikać z pogorszenia się, dekompensacji schorzeń, które są już rozpoznane.
Najczęstszą przyczyną utrzymującego się zmęczenia są:
- zaburzenia snu i związane ze snem zaburzenia oddychania, ale również depresja (18,5%)
- nadmierny stres psychospołeczny
- niezdiagnozowany wcześniej nowotwór (jedynie w 0,6% przypadków)
- niedokrwistość i inne przyczyny organiczne (również rzadkie 4,3%)
Zmęczenie- jak je rozróżnić?
Ważne jest, aby dostrzec różnicę pomiędzy zmęczeniem patologicznym i niepatologicznym. Zmęczenie jest bowiem powszechnym objawem zgłaszanym przez ogół populacji. Jednak skarżą się na nie także osoby cierpiące na różne choroby medyczne i psychiczne, w tym raka, stwardnienie rozsiane, zespół chronicznego zmęczenia, depresję i stany lękowe. Diagnostyka różnicowa zmęczenia uwzględnia problemy związane ze stylem życia, schorzenia fizyczne, zaburzenia psychiczne lecz także skutki uboczne leczenia. Zmęczenie można sklasyfikować jako wtórne do innych schorzeń, fizjologiczne lub też przewlekłe. Przeprowadzając diagnostykę musimy skupić się na znalezieniu przyczyn wtórnych, jak na przykład przyjmowane leki, ciąża, anemia, ale także na wykluczeniu poważnych schorzeń, jak nowotwór. Uważa się, że wyniki badań laboratoryjnych wpływają na leczenie jedynie u 5 % pacjentów, jednak moim zdaniem takich przypadków jest więcej. Zdecydowanie warto przeprowadzić diagnostykę laboratoryjną oraz szczegółowy wywiad, gdyż przyczyna może być prosta i łatwa do wyrównania.
Rodzaje zmęczenia:
Można je podzielić na:
- fizjologiczne
- wtórne
- przewlekłe
1.Zmęczenie fizjologiczne.
Można je rozwiązać poprzez odpowiednią higienę snu, zdrową dietę i zbilansowanie wydatku energetycznego.
2.Zmęczenie wtórne.
Można złagodzić poprzez leczenie schorzenia podstawowego.
3.Zmęczenie przewlekłe.
Tutaj pomóc może terapia poznawczo-behawioralna, terapia ruchowa i akupunktura.
Przykładem takiego rodzaju zmęczenia może być tak zwane myalgiczne zapalenie mózgu i rdzenia/zespół chronicznego zmęczenia (ME/CFS). Jest to przewlekła, ciężka i potencjalnie wyniszczająca choroba. Występują w niej zaburzenia zapalne, neurologiczne, immunologiczne a także metaboliczne. Ma złe rokowanie i nie ma też sprawdzonego leczenia. Uważa się, że po pandemii Covid-19, może stać się bardziej powszechne. Wielu pacjentów po przebyciu COVID-19 ma też objawy podobne do ME/CFS. Najważniejszym objawem ME/CFS jest złe samopoczucie powysiłkowe.
Zmęczenie? Jakie zrobić badania? Co skontrolować? Jaka może być przyczyna?
Jeśli widzisz u siebie objawy zmęczenia i nie można wytłumaczyć go obiektywnie, np. nieprzespaną nocą, sprawdź jaka może być przyczyna! Zrób badania!
Poniżej proponowana lista badań, które warto rozważyć:
- morfologia
- ferrytyna, B12, kwas foliowy, żelazo
- cukier i insulina na czczo
- kreatynina, mocznik, badanie ogólne moczu
- sód, potas, magnez
- CRP, OB
- AST, ALT, bilirubina
- witamina d3, wapń
- tsh, ft3, ft4
- EKG
- dobowy rytm wydzielania kortyzolu
- badania w kierunku celiakii
Jednak same badania to jeszcze nie wszystko. Warto następnie o mówić je z odpowiednim specjalistą i odnieść do konkretnego przypadku- Twojej osoby.
Oto lista ewentualnych konsultacji:
- lekarz rodzinny, internista
- psycholog
- dietetyk
- badanie zaburzeń snu
- zależnie od wyników badań być może także- gastrolog, endokrynolog, kardiolog ale także psychiatra lub nefrolog czy neurolog
- badania obrazowe, które mogą zostać zlecone dodatkowo (usg jamy brzusznej, Rtg klatki piersiowej, gastroskopia, CT głowy…)
Potraktuj te listy jako punkt wyjścia do oceny stanu Twojego zdrowia. Nie każdy punkt będzie potrzebny akurat Tobie. Przeanalizuj też swoje dolegliwości, przyjmowane leki, rozpoznane schorzenia. Sprawdź również, kiedy ostatnio wykonywałeś badania kontrolne i jakie.
Być może w Twoim przypadku rozwiązane problemu jest proste. Nie warto czuć się źle! Dlatego zawsze namawiam aby zadbać o siebie i zrobić wszystko aby czuć się dobrze!
Zmęczenie- jakie schorzenia mogą je wywoływać?
Zaburzenie hormonalne.
Dowiedziono, że dysfunkcja tarczycy, cukrzyca, a także zespół napięcia przedmiesiączkowego mogą powodować zmęczenie.
Niedokrwistość. Anemia.
Potwierdzono związek pomiędzy niskim stężeniem hemoglobiny a zmęczeniem. Donoszono również, że podawanie żelaza może zmniejszyć zmęczenie u kobiet przed menopauzą, u których poziom ferrytyny wynosi poniżej 20 µg/ml i niskie prawidłowe stężenie hemoglobiny. Pojawiają się również dane, że u kobiet z chorobą Hashimoto po uzyskaniu wyższych stężeń ferrytyny udało się zniwelować część dolegliwości.
Choroby zakaźne. Schorzenia wątroby.
Mamy badania potwierdzające, że wirusowe infekcje dróg oddechowych, mononukleoza, infestacje Giardiajak też inne infekcje są ważnymi przyczynami zmęczenia. Pojawiają się również doniesienia, że także infekcja COVID-19 może być przyczyną zmęczenia.
Choroby przewlekłe.
Zmęczenie jest bardzo częstym i bardzo niepokojącym objawem wielu przewlekłych chorób somatycznych , w tym także zastoinowej niewydolności serca, stwardnienia rozsianego, choroby Parkinsona, resztkowego deficytu udaru, reumatoidalnego zapalenia stawów, sarkoidozy, nowotworów, czy też przewlekłej niewydolności nerek. Również okresy pooperacyjnych czy na przykład nykturia (nocne oddawanie moczu), spowodowana przerostem prostaty mogą wywoływać tą dolegliwość. Warto także nadmienić, że silne zmęczenie połączone z wyczerpaniem jest czynnikiem ryzyka choroby niedokrwiennej serca, a u kobiet może być także zwiastunem zawału mięśnia sercowego.
Rak.
Zmęczenie występuje nawet 65% pacjentów chorych na raka. Wówczas jednak można stwierdzić u nich również inne kliniczne objawy nowotworu złośliwego.
Zaburzenia snu i zaburzenia układu oddechowego związane ze snem.
Zmęczenie i zaburzenia snu często mają wspólną przyczynę Jest nią depresja, stres psychospołeczny, ból lub też choroba somatyczna. Przewlekły alergiczny nieżyt nosa może również zakłócać sen i powodować zmęczenie w ciągu dnia, utrudniając oddychanie przez nos. Obturacyjny bezdech senny wiąże się więc z zaburzeniami czuwania, zmęczeniem, depresją i nadciśnieniem tętniczym.
Narkotyki lub substancje psychotropowe.
Zażywanie narkotyków lub substancji psychotropowych także może być związane ze zmęczeniem. Winne mogą być leki przeciwdepresyjne i przeciwhistaminowe, benzodiazepiny, jak również leki przeciwpsychotyczne, przeciwnadciśnieniowe, opiaty ale i leki przeciw parkinsonizmowi, interferon, czy też leki przeciwwirusowe lub cytostatyczne. Również nadużycie niektórych substancji, zwłaszcza alkoholu może być przyczyną.
Inne, rzadkie przyczyny to:
- choroba Addisona
- zespół Conna
- zespół Cushinga
- niedoczynność przysadki mózgowej
- choroba Gilberta
- hiperkalcemia
- gruźlica
- toksoplazmoza
- bruceloza
- malaria
- choroby tropikalne
- AIDS
- Borelioza
- toczeń rumieniowaty układowy
- zapalenie wsierdzia
- guz mózgu
- stwardnienie rozsiane
- przebyty uraz głowy
- schizofrenia
- operacja brzucha
- celiakia
Wpływ środowiska.
Oceniano również wielorakie czynniki środowiskowe, między innymi związki węglowodorowe, amalgamat, zespół chorego budynku (SBS), wieloraką wrażliwość chemiczną i zespół nadwrażliwości elektromagnetycznej. Poza dowodami na wpływ amalgamatu (narażenie zawodowe), nie udało się uzyskać dobrze udokumentowanych dowodów na wpływ pozostałych czynników.
Choroby umysłowe.
Zmęczenie może także pojawiać się w przypadku zaburzeń psychicznych. Przede wszystkim w wyniku depresji, zaburzeń lękowych, funkcjonalnych schorzeń somatycznych, takich jak zespół jelita drażliwego i fibromialgia, a także stresu psychospołecznego. Szacuje się, że nawet około 75% pacjentów z depresją i zaburzeniami somatycznymi cierpi na zmęczenie.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
..
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20656613/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19035066/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8579431/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37440739/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8579431/
O ferrytynie przeczytasz też w innych wpisach na blogu https://doktormagda.pl/2023/04/zelazo-anemia-ferrytyna-wiedza-w-pigulce.html oraz tutaj https://doktormagda.pl/2015/05/ferrytyna-co-powinnas-o-niej-wiedziec.html a także tu https://doktormagda.pl/2023/06/laktoferyna-tajemnicza-siostra-ferrytyny.html.
