Na Wasze pytania odpowiada przemiła i jednocześnie bardzo kompetentna osoba. Ponieważ było ich wiele, a Ona chciała bardzo szczegółowo wszystko objaśnić, postanowiłam podzielić pytania na części. Dziś pierwsza. Witamina C, D3, kwas foliowy, klauzula sumienia … A odpowiada:

Dr n. farm. Magdalena Stolarczyk – mama 3 dzieci, farmaceutka, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, blogerka www.farmaceuta-radzi.pl, Promotorka Karmienia Piersią, autorka artykułów, szkoleń i wykładów, organizatorka konferencji i warsztatów, wykładowca na uczelniach wyższych i autorka ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Leki to nie cukierki”. Farmaceutom pomaga zdobywać nową wiedzę i umiejętności a rodzicom tłumaczy zawiłości farmacji oraz mówi jak bezpiecznie stosować leki u siebie i swoich dzieci. Pisze i mówi o bezpieczeństwie stosowania leków u dzieci, dorosłych, w czasie ciąży i w okresie laktację. Bo chce, aby wszyscy wiedzieli i pamiętali, że leki to nie cukierki.

O co chodzi z lewoskrętną witaminą C? Czy Wit. C może nie być lewoskrętna? Czy to ma znaczenie? Czy Wit. C s sprzedaży jest w różnych formach czy de facto to wszystko ‘to samo’?

 Termin „lewoskrętnej” witaminy C pojawia się ostatnio bardzo często. Często jako „wyjątkowa i ta lepsza” forma witaminy C. W rzeczywistości tak nie jest. Witamina C to kwas L-askorbinowy. Dla wielu właśnie to „L” oznacza „lewoskrętność”. A tak nie jest. Literą L określa się izomer o konfiguracji względnej L. To jest zupełnie co innego niż skręcalność optyczna (prawoskrętność czy lewoskrętność). Nie można tego łączyć. Co prawda istnieje kwas D-askorbinowy (o innej konfiguracji przestrzennej niż L), ale nie jest on witaminą C i nie ma jej aktywności biologicznej.

Witamina C – czyli kwas askorbinowy w produktach dostępnych w aptece występuje w postaci kwasu L-askorbinowego i on wykazuje właściwe działanie lecznicze. A termin lewoskrętna witamina C nie istnieje.

 Czy Folik jest aktualnie jedynym kwasem foliowym ze statusem leku? Preparatów jest mnóstwo, ale mam wrażenie, że wszystkie poza Folikiem to suplementy.

 Kwas foliowy jest składnikiem wielu produktów dostępnych w aptece – zarówno pojedynczych jak i złożonych. Produkty te mogą mieć różną kategorię dostępności (lek na receptę, lek OTC), jak również mogą to być suplementy diety. Jeżeli chodzi o produkty lecznicze to w nich kwas foliowy występuje w różnych dawkach: 0,4 mg, 5 mg, 15 mg. Te dwie ostatnie dawki kwasu foliowego wydawane są na receptę lekarską. Natomiast kwas foliowy w dawce 0,4 mg dostępny jest w produktach leczniczych OTC jak również w suplementach diety. Wspomniany przez Panią produkt rzeczywiście posiada status produktu leczniczego. Ale w aptece dostępne są również i inne produkty OTC (z kwasem foliowym w dawce 0,4mg) – między innymi: Folacid czy Acifolik.

I dokładnie to samo pytanie mam odnośnie Vigantoletten (witamina d3).

 Witamina D, podobnie jak kwas foliowy jest składnikiem wielu produktów dostępnych w aptece, zarówno na receptę, jak również produktów OTC, suplementów diety czy dietetycznych środków spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego. Rzeczywiście Vigantoletten obecnie ma status produktu leczniczego OTC. Innym przykładem witaminy D dostępnej jako produkt leczniczy OTC jest Vigantol. Dostępne są również produkty lecznicze zawierające witaminę D, wydawane na receptę.

 Ja mam pytanie dotyczące tzw. klauzuli sumienia. Od razu zaznaczę, że nie chcę wywoływać dyskusji, oceniać itp. Interesują mnie fakty/przepisy. 1. Czy klauzula sumienia ma formę konkretnego przepisu? 2. Jakie obowiązki ma farmaceuta w zakresie sprzedaży danego leku. Czy może zdecydować, że danego leku nie będzie miał w ofercie czy teoretycznie musi mieć wszystko i/lub w przypadku braku musi zaproponować zamówienie

 Temat tzw. klauzuli sumienia i powoływania się na nią przez farmaceutów pojawia się ostatnio bardzo często – szczególnie w kontekście wydawania leków antykoncepcyjnych.

Wykonywanie zawodu farmaceuty podlega Ustawie Prawo Farmaceutyczne. Wg niej wykonywanie tego zawodu ma na celu ochronę zdrowia publicznego i obejmuje udzielanie określonych usług farmaceutycznych. Wspomniana ustawa dokładnie określa, kiedy farmaceuta może odmówić wydania produktu leczniczego. I jest to między innymi sytuacja, w której wydanie leku może zagrażać życiu lub zdrowiu pacjenta (art. 96 ust. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne). Odmowa wydania leku może nastąpić także z innych powodów i może być związana między innymi z kwestiami formalnymi recepty.

Warto zaznaczyć, że farmaceuci oprócz przepisów wyżej wspomnianej ustawy, kierują się zasadami etyki i deontologii zawodowej, określonymi w Kodeksie Etyki Aptekarza Rzeczpospolitej Polskiej. I tam wg art.4 „aptekarz, wykonując swoje zadania, musi posiadać wolność postępowania zgodnego ze swym sumieniem oraz swobodę działań zawodowych stosowną do wskazań etycznych, aktualnego poziomu wiedzy i stanu prawnego” i ma on „obowiązek odmówić wykonania czynności niezgodnych z zasadami etyki, obowiązującymi ustaleniami prawnymi i naukowymi (art. 5)”. Co prawda kwestii tzw. „klauzuli sumienia” nie definiuje Ustawa Prawo Farmaceutyczne, ale już Kodeks Etyki Aptekarza Rzeczpospolitej Polskiej dopuszcza taką możliwość (chociaż nie wprost). Ale mimo, że taka ewentualność istnieje to między innymi Naczelna Izba Aptekarska czy Główny Inspektor Farmaceutyczny wyraźnie zaznaczają, że w przypadku powoływania się na klauzulę sumienia przez jednego farmaceutę, należy zapewnić wydanie tego leku przez innego farmaceutę.

Nasz Ekspert we własnej osobie:

Wiem, że to wiecie, ale pamiętajcie koniecznie:

Artykuł ma charakter informacyjny zgodny z aktualnym stanem wiedzy. Ze względu na stały postęp w naukach farmaceutycznych i medycznych przed zastosowaniem każdego leku należy zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do opakowania bądź skonsultować się ze swoim lekarzem lub farmaceutą – którzy posiadają wiedzę na temat zdrowia, schorzeń i innych leków stosowanych przez Państwa. Autorka nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe stosowanie preparatów leczniczych i skutki wynikające z takiego działania.